"Paşayev kimdi, buranın lotusu mənəm" - MÜSAHİBƏ

1967-ci ildə 15 yaşlılardan ibarət millidə gənclərarasında SSRİ çempionatında bürünc medal qazanmışam. 1969-cu ildə isə SSRİ-nin 17 yaşlılardan ibarət yığma komandasının təlim-məşq toplanışında olmuşam. 

SSRİ vaxtı idman təşkilatı perspektivli cavanları yoxlanışa yığardı. Adı da "Preprava" idi. Oradan 71-ci ildə məni "Neftçi"nin əvəzedici heyətinə götürdülər. 1 il əvəzedicilər heç,  11 il bu komandanın şərəfini qorumuşam. Biz pis vaxta düşdük. Həmin illər "Neftçi"nin pis illəri idi. Heyəti çox güclü olsa da, 72-ci ildə yüksək dəstəni tərk etdi. Ancaq rəhbərlik çox zəif idi. Ələkbər Məmmədovun vaxtı idi. O, yaxşı danışa bilirdi, ancaq praktiki işdən xəbəri olmayıb. Elə köməkçiləri də özü kimi. Kazbek Tuayevi nəzərdə tuturam. Bunlar ancaq dildə yaxşı danışsınlar, ancaq işçi kimi heç bir yerdə adları yoxdu. 

1973-cü ildə SSRİ çempionatının I dəstəsində çıxış etdik. Heyət tamam dəyişdi. O cür heyət, futbolumuzun "ağsaqqallar"ı hörmətsiz şəkildə yola salındı. O vaxt bir nəfər vardı, idman komitəsində işləyirdi. Bu işlərdə "zəhməti" çox böyük oldu. Hamısı hörmətsiz getdi. 

3 il bizə Valentin Xlıstov rəhbərlik etdi. Əvvəl köməkçi məşqçi işləmişdi. Ancaq baş məşqçiliyə şəxsiyyəti çatmadı. O tamam başqa insan idi... Çıxsın meydana çığırsın bağırsın, ancaq baş məşqçi xarizması yox idi. 

1976-ci ildə Bondarenkonu gətirdilər. O, yaxşı futbol oynamışdı. Çox abırlı adam idi, uşaqlarla danışmağı bilirdi. Onu sayəsində yüksək liqaya çıxdıq. 

O vaxtlar Heydər Əliyevin "KQB"yə gəldiyi vaxtlar idi. Əvvəlcə bizimlə Nalçikdə görüşdü. İstirahət edirdi orada. Biz isə "Nalçik"ə bıabırçı hesabla uduzduq. Daha sonra xəbər göndərdi və Bakıda bizimlə görüşdü. Sonradan komandada irəlləyiş oldu və yüksək dəstəyə qayıtdıq. Ondan sonra 74-75-ci illərdə hərəkət oldu və çıxdıq yüksək liqaya. Ancaq artıq yeni heyətlə çıxdıq. Arif Orucov, Bəxtiyar Qulamov, Füzuli Cavadov, Səməd Qurbanov, Rəşid Özbəyov, Əbdülqədim Nurməmmədov, Səmədağa Şıxlarov, Əli Rəhmanov, Smolnikov, Tofiq Abbasov, Elbrus Abbasov kimi cavan futbolçuların sayəsində komanda yüksək liqaya çıxdı. 

1978-ci ildə çempionatda limit olması kimi yeni qaydalar çıxdı, çempionat stabil getmirdi. Bizim nəsil 5 məşqçi dəyişib. Netto kimi bir məşqçi gəldi bizə. O vaxt hər adama verilməyən sovet ordeni almış biri idi. Çox düz adam idi.  Amma işləyə bilmədi. 

1979-cu il dönəmində klubda mühit sağlam deyildi. Komandada aparıcı futbolçular olmalı idi ki, o birilər nümunə götürsün. Ancaq təəssüf ki, o vaxt bizdə aparıcı futbolçular olmadı. 75, 76, 77-ci illərdə çox haqsızlıqlar oldu, çox futbolçulara ləkə yaxıb çıxartdılar. 79-cu ildə Əhməd Ələsgərov komandanı saxladı, əziyyət çəkdi. 69-cu ildə onun da başına oyun gəldi. Bizdə 3 nəfər var - Kazbek Tuayev, Ələkbər Məmmədov və bir "anası erməni". Bunlar bir dəfə Əhmədə "torba tikib" çıxartdılar. 83-cü ilin əvvəlində yenə bunların əlinə imkan keçdi və gətirib baş məşqçi Kazbek Tuayevi qoydular. Bu adam futbol oynayıb, ama məşqçi kimi bunun adı heç yerdə yoxdu. Bu adam bizim futbolun düşməni olub. Ancaq biz ona hər şey vermişik. Fuad Musayevin başını aldadıb 3 dəfə onu gətirdilər başa. Bunun işi nədən ibarət idi? "İspolkom"da dövləti tərifləsin, özünü yaxşı göstərsin, ancaq futbolda o heç vaxt olmayıb. 

- Mənim Azərbaycan çempionatında debütüm "Bakı" komandasında olub. Yaşar Seyidov Allah şahididi. Bir mövzu oldu. Rəhmətlik Musayev mənə dedi ki, bəs nə cür oynayacaqsan? Mən də prezidentdi deyə, taktikanı deməliyəm. Dedi ki, belə oynama, elə oyna. Bu mənə biraz qəribə gəldi. Mən də "Neftçi"nin oyununu izləmişdim və baş məşqçisi şöhrət ordenli mütəxəsssilərdən biri idi. Onun da üslubunu bilirdim. Oyuna 1 hücumçu ilə çıxmaq fikrində idim. Bu əslində düzgün deyil. Sən məndən nəticə tələb etməlisən. Nə demişdim, elə də oldu və udduq. Rəhmətlik bir yaxın dostum vardı. O, mənə dəstək olmaq əvəzi, rəhbərliyin fikirlərini dəstəklədi. Mən də dedim ki, daha burada işləmirəm. Qapını vurub getdim. Bu mənim Azərbaycanda debütüm olub. 3 oyuna 7 xal və liderlik. Nəisə, bu komandadan çıxdım. 

İkinci klubum olub "Şəmkir". Düzdü, orada bütüm işləri Saşa edirdi. Ancaq orada işlər elə də yaxşı getmirdi. Çətin idi, şəraitsizlik vardı. Çox pis gündə idi. Ancaq Saşanın köməyi ilə komanda çıxdı mükafatçılar sırasına. Həmin vaxt komandada alacağım vardı. Rayonun rəhbəri məni çıxartdı. Mən də telefonda ona layiq olan iki cümlə dedim və çıxdım. 

Üstündən bir müddət keçdi "Neftçi"nin prezidenti Aqil Paşayev dəvət etdi. UEFA-nın oyununa 1 ay vaxt vardı. Mən indiyə kimi bunu heç yerdə deməmişdim. Fuad müəllim məni çağırdı və dedi ki, bu 5 oyunçunu götür. O, bu işi Əhməd Ələsgərovla görmüşdü. Allah hər ikisinə rəhmət eləsin. Əhməd Ələsgərov kluba ziyan vurmaq şərti ilə bu işə razı oldu. Ancaq qarşılığında millini aldı. Sonra komandanın maddi problemi oldu, AFFA oyunçuları geri aldı. Komanda qaldı oyunçusuz.

Hələ futbolçuları demirəm. Şəxsiyyətini itirənlər vardı. Oyun 1:1-di. Sona 3 dəqiqə qalmış, özbaşına yerini dəyişir. Köməkçini göndərirəm çönmür, özüm qışqırıram çönmür. Bunların məqsədi nəydi? Tapşırıq almışdılar ki, mən çıxmalıyam "Neftçi"dən. Sonrasına baxın. Ən dəhşətli odur ki, mən bir məşqçi gətirmişdim. Paşayev mənə dedi ki, sən İranda olanda o oyunları satırdı. Bu məşqçilər hamısı indi millidədi. Dəhşətdi bunlar.

Hə, əsas məsələyə keçim... Girdim paltardəyişmə otağına. Deyirəm, Ay Əsədov mən sənə demişdim yerini dəyiş? Dedi, "yox". AFFA-nın bir "gədəsi" vardı, bizimlə getmişdi. Biz onu içki düşkünü kimi bilirdik. Avaranın biriydi, onu ciddi qəbul etmirdik. Mənə dedi ki, sən düz əvəzetmə etməmisən. Dedim, sən kimsən? Bu AFFA-nın komandası deyil e, bu "Neftçi"dir. Sənə aiddiyatı yoxdu. Səni bura göndərənin də, özünü də... Bu söhbətə Altay Həsənovun köməkçisi də şahid oldu. Bu qəsdən qurulma idi ki, mən oradan çıxım.  Bununla da öz "prikaz"ıma qol çəkdim. (gülür)...

- Qərar çıxdı ki, Azərbaycanda 8 legioner olsun. Niyə 8 olmalıdır? Futbolu nazir balaları oynamırdı. 300-400 manata fəhlə balaları oynayırdı. Sən bunun önünü nəyin hesabına kəsirsən? Bu İcraiyyə Komitəsi hara baxır? Bizim guya futbol adamlarımız oturub orada. Kukla kimi oturublar, səslərini çıxartmırlar. İcraiyyə Komitəsində oturanlar futbolun problemlərini həll etməlidir. Orada Tovuzun, Gəncənin nümayəndəsi olmalıdır. Bu numayəndələr yoxdursa, demək ki, bu çempionat deyil. Bu, Elxan Məmmədovun idarə etdiyi futboldu. Öz şəxsi işlərinə xatir kukla kimi oturublar. Belə futbol adamı olar? O gündən indiyə futbol gəlib düşdü bu günə. 

8 legioner nə deməkdi? Bizdə Yuqoslaviya, Bolqarıstan ölkələrinə nisbətən, futbolda pul var. Yaxşılar gedir Avropa klublarına, heç kəsə lazım olmayanlar isə gəlir Bakıya. İqlim, təbiət yaxşı, görmədikləri günləri görürdülər, əncir üzüm yeyirdilər. Klubdan deyirlər nə qədər istəyirsən? Misal üçün, futbolçu da deyir 30 min. Deyir mən sənə 40 min verəcəm. İmza atanda baxır ki, 40-ın önündə bir rəqəm də çıxıb. Bax belə bizim klublar başladılar pul qazanmağa. Özü də 90 %-i təsadüfi adamlar idilər. Onların içində şəmkirli Saşa abırlı adam idi, bir də İldırım müəllim və Yəhya müəllimi qeyd edərdim. Götürək Fuad Musayevi. 83-cü ildə onun gəlişindən sonra futbola böyük təkan verilməli idi. Yazıq daha nələr etmədi. Ancaq ən etibarlı adamı bütün işləri erməni əxlaqına uyğun qurdu. Hər il iki məşqçi dəyişilirdi. Orada məqsəd komandanı çıxartmaq yox, Fuad Musayevin maddi imkanlarından istifadə etmək idi. Futbol kartof alıb-satmaq deyil. Meydana çıxan 11 nəfər 9 milyonun önündə hesabat verir. Onun gərək elə şəraiti olsun ki, bu fikirləşməsin ki, evdə problem var. Düzdü, şərait yaradılıb, amma alınmır. Bizim futbolda rəhbərliyə təsadüfi adamlar gəlir. Şəxsən Fuad Musayev məni işləməyə qoymadı. 

Ondan sonra Ramiz Mirzəyev gəldi. O vaxtlar Əbülfəz Qarayev mənə dedi ki, get onlara kömək et. Getdim yanına. 3 nəfər oturmuşdu. "Asfaltzavod"un müdiri, Fətullah müəllim və Ramiz müəllim. Mən oturmadım. Gördüm bu insan futbolu bilmir, yanındakılar da demirlər. Dedim, sizin yerinizdə mərkəzi komitənin katibi oturmuşdu. Sən kimsən? O, bacarmadı, sən nə edə biləcəksən? Etibar etdiyin üzü asfaltdan möhkəm adamdı. 

Ramiz Mirzəyev yaxşı adam idi, ama futbolu bilmirdi. Bizdə iş ondadır ki, birinci adamlar müavindən asılı olur. Fuadı da müavinlər yıxdı, Ramizi də. Rövnəq müəllim gəldi. Heç kim Rövnəq Abdullayev haqda irad bildirə bilməz. O da müavinlərinə etibar edir. Müavinlərin də futboldan anlayışı yoxdur. Elşad Nəsirov bu işə qarışmır. O xarici əlaqələrə baxır. Qalır kim? Baş katib Elxan Məmmədov.

Onun gəlişi mənə çox qəribə gəlir. Hərdən oturub onun dövlətdən nə qədər xərclədiyini düşünürəm. "Always" satan kişi gəlib futbolu idarə edir. Bu Azərbaycan futbolunun tarixinə, bu gününə, sabahına ayıbdı. 

Bir şeyi də qeyd edim ki, eşitdiyimə görə futbolumuza yeni rəhbərlik gələcək. Məmurluğa gəlməmişdən öncə onun bir fəaliyyəti haqqında mənə məlumat veriblər. Dırnaqarası fəaliyyəti... Onu mən dövlət qəzetlərinə yazacam. Ki bu adam nə cür gəlib. Hamını hansısa vəzifədə çalışan qardaşı ilə qorxudur. Bəs sənə deyiblər, get futbolu dağıt?! Doğrudan biz bədbəxt millətik.

- Mən sübut elədim ki, onun 19 yaşlılara gətirdiyi məşqçinin futboldan xəbəri yoxdu. Burada millinin baş məşqçisi Berti Foqts da mənə dəstək verdi. Ancaq o, 6 il orada işlədi, məni isə o saat oradan qovdular. Bu da baş katibimiz. Bunu qoymaq olar menecer, yaxşı ingiliscə danışsın... Bir də yaxşı dəllallığı bacarır. Alsın 5 manata, satsın 10 manata. Belə adamın futbolda olması gülüncdü. Hələ ondan başqa görün bunlar nə edirlər. Azərbaycan millisi gedir Asiyaya, Amerikaya və bunun hesabına ola bilsin ki, 50 ildən sonra Azərbaycan düşsün dünya çempionatına. Bəlkə də hələ 100 il. Bu cür firıldaq birinə futbol tapşırılıb. Nə qədər yeyinti var AFFA-da. Bu dərdi biz kimə deyək?  

Qayıdıram 8 legioner məsələsinə. Məsələn 10 komandadan 8 legioner 80 futbolçu edir. Bəs hardan çıxacaq yerli futbolçular? Bunun tarixçəsi deyim hardandı. Ələkbər Məmmədovun vaxtından. Sovet İttifaqı qəhrəmanı Xəlil Məmmədov vardı, idman naziri idi. O bunu yaxşı qovurdu qapıdan. Ələkbər Məmmədov, Kazbek Tuayev kimilərinin zibillərini bizim nəsil yığışdırdı. İndi min cür qaydalar çıxıb. Filan yaşlı futbolçu burada oynasın, orada oynasın. 18 yaşlı oynasın, nə bilim 20 yaşlı oynamasın. Bunlar bu qərarları yuxuda görürlər? Kim həll edir bu məsələləri? Düzü, bizim veteranlarımızın biraz səbrlidirlər, dözürlər. Yığışıb bu məsələni həll etmək lazımdır. İş görən vetranlar hamısı qalıb kənarda. Nə vaxta kimi belə olacaq? 

O vaxt Rövnəq müəllimə dedim ki, İranda olan azərbaycanlıları gətirək. Razılaşdılar. Bir futbolçu vardı. Rəşad Sadıqov tanıyır onu. Elxan Məmmədovun gətirdiyi skripka ifaçısına oxşayan Bernard Lippert onu bəyənmədi. Tehranda bu məsələ şişirdildi. Berti Foqtsun bir köməkçisi vardı, İranda işləmişdi. Ona dedim ki, sizin bu 19 yaşlılara baxan məşqçiniz nəzəriyyə bilir, ama deyəsən praktikadan xəbəri yoxdu. Gedib Foqtsun ovucuna qoydular ki, buranın məşqçisi bizi pisləyir. Bu hadisə olub millimiz Tehranda oynayanda. Mən də getmişdim. Foqts da dedi ki, gətir oyunçuya mən baxım. Bəyəndilər. "Transfer pəncərəsi" bağlanan ərəfə idi. Bu oğlan qayıdıb getdi İrana, məni də baş katib AFFA-dan yolladı. Əxlaqa görə dinmirəm. Mən Vaqif Sadiqov deyiləm ki, səni tərifləyəm. Onun nə vecinə, başını girələyir. 

Bir lətifə qoşmuşam. İranlılar gəlirlər Bakıya qonaq. Deyirlər, Namazov bu qədər pul xərcləyirsiniz, niyə sizdə futbol bu gündədir? Gedirik AFFA-ya. Divardakı şəkillərə baxıb suallar verirlər. Kim olduqlarını sorşurlar, deyirəm məşqçilərdi.

 

Bucaq altında üzü yuxarı.

 

- Bu kimdi?

- İndi də milliyə Xorvatiyadan məşqçi gətirib. 42 yaşı var. Ağasəlim Mircavadovu qabağa çəkmirlər. Yəni, xorvat ondan çox biləcək? Ya canı daha çox yanacaq? Bu Elxan işinin faizini düşünür. Qurbanı niyə yola saldılar? Çünki Qurban orada olsaydı, bunların bu turist səfərləri, yeyintiləri baş tutmayacaqdı. Həm də millidə biabırçılıqların önünü kəsərdi. Onlar pulları səmərəsiz xərcləməyin xatirinə Qurban Qurbanovu mədəni şəkildə millidən qaçırtdılar. Qurbanla dostluğum yoxdu, heç salam-sağolum da yoxdu. Ancaq əxlaqlı oğlandı. Onlara xarici gəzməyə axmaq məşqçi lazımdı.