Eyyub Hüseynov: “Dükan-bazarda sağlamlıq üçün təhlükəli qəndlər satılır”

“Gəlir əldə etmək, insan sağlamlığını arxa plana keçirtmə istəyi o yerə gətirib çıxarıb ki...”

“Əmtəə bazarında sağlamlıq üçün təhlükəli qənd satılır”.
Bu barədə Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov Musavat.com-a bildirib.
Qurum sədri deyib ki, bununla bağlı 2019-cu ildə bütün müvafiq dövlət qurumlarına, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə (AQTA) rəsmi müraciətlər edilib və Respublika Prokurorluğu, Dövlət Gömrük Komitəsi və digər qurumlar tərəfindən müvafiq tədbirlər görülüb: “Kəllə qənd istehsalı zamanı qəndin ağardılmasında mənşəyi məlum olmayan kimyəvi maddələrdən istifadə etdiyinə görə bir sıra qənnadı məmulatlarının istehsalı müəssiələrində reydlər keçirilib, qanun pozuntuları aşkar edilərək cavabdeh şəxslər həbs olunublar. Eyni zamanda qəndin ağardılmasında istifadə olunan kimyəvi maddəni ölkəyə idxal edən şəxslər cinayət məsuliyyətinə cəlb ediliblər. Amma proses bu gün də davam edir. AİB istehlakçılardan daxil olan məlumatlar əsasında bazardakı vəziyyətə nəzər yetirib, bir kəllə qənd nümunəsinin akkreditasiya olunmuş laboratoriyada ekspertizasının nəticələrini əldə edərək, insan sağlamlığı üçün təhlükə törədən qəndlərin bazarda geniş şəbəkə ilə satıldığını müəyyən edib. AİB tərəfindən aparılmış araşdırmanı bir daha xatırlasaq, məlum olur ki, hazırda da şəkər tozundan kəllə qənd hazırlamaq üçün əksər kəllə qənd istehsalçıları daha ucuz olan kimyalaşma yolunu seçirlər. Xatırladaq ki, şəkər tozundan bəyaz kəllə qənd əldə etmək üçün iki üsul mövcuddur:
Şəkər tozu qaynadılır, bişirilir, alınan məhlul qaynatma zamanı sarı rəngə boyandığından, bu məhluldan bəyaz kəllə qənd almaq üçün məhlul bərkiyəndən sonra sarı rəngli kəllə qənd kütlələri, çox böyük fırlanma sürətinə malik olan və yüksək məsrəflərlə başa gələn sentrifuqa qurğusuna yerləşdirilir, burada yüksək mərkəzdənqaçma təcilinə məruz qalan kütlələrdən sarı maddə ayrılır və mexaniki yolla tam bəyaz “kəllə qənd” əldə olunur.
Qaynadıldıqda sarı rəngə boyanmış şəkər tozu məhluluna kimyəvi maddə - kükürd dioksid (SO2) əlavə edilir, sarı rəngli məhlul bəyaz rəng alır. Bundan sonra məhlul qəliblərə yerləşdirilib soyudulur və gözlə sarılığı çətinliklə ayırd edilə bilən “bəyaz” kəllə qənd əldə edilir.
SO2 kimyəvi maddəsindən əsasən sənayedə parça ağartma, dəri aşılama, xalça yuma kimi sahələrdə istifadə olunur.
Qeyd edək ki, bütün dünyada gəlir əldə etmək, insan sağlamlığını arxa plana keçirtmə istəyi o yerə gətirib çıxarıb ki, hətta kimyəvi yolla kəllə qənd istehsalına, bəzi ölkələrdə standartlara da daxil etməklə haqq qazandırıblar. Məsələn, MDB məkanında mövcud olan QOST 33222-2015 standartlarında 1 kq bəyaz kəllə qənddə maksimum 15 milliqram kükürd dioksidin ola bilməsi nəzərdə tutulur (bundan öncə bu sahədə qüvvədə olan QOST 22-94 və QOST 31361-2008 standartlarında isə ümumiyyətlə bu maddənin istifadə edilməsinə icazə verilmir).
Ölkəmizdə “Tayqa Ticarət” müəssisəsi tərəfindən istehsal olunan və əmtəə bazarında satılan “Dad1" kəllə qənd məmulatının tərkibində laboratoriya tədqiqatı 1 kq məhsulda 70,2 mq kükürd dioksid olduğunu göstərib. Yəni təhlükə normasından 4,6 dəfə (500%-ə yaxın) çoxdur”.
Qurum sədrinin sözlərinə görə, ölkədə mövcud olan 20-yə qədər “Kəllə qənd” istehsalçısı bəyaz kəllə qənd əldə etmək ücün hazırda kimyəvi üsuldan istifadə edir və təhlükəli kimyəvi maddədən qəndi daha bəyaz etmək üçün geniş şəkildə istifadə edilir: “İstehlakçıların maraqlarını və sağlamlığını əsas tutan AİB birmənalı olaraq istehsalçılar tərəfindən kəllə qəndin ümumiyyətlə mexaniki yolla ağardılmasının həyata keçirilməsini istəyir. Ən pis halda isə QOST 33222-2015 standartlarına əsaslanaraq kəllə qənd istehsal edən sahibkarların fəaliyyətinə dövlət tərəfindən ciddi nəzarət edilməsini və sözü gedən kimyəvi qatqının standartda göstərilən normadan əsla yuxarı keçməməklə istifadəsinə icazə verilməsini tələb edir. O cümlədən, hansı kəllə qənd istehsalı müəssisəsində mexaniki yolla ağartma həyata keçirilmirsə, bu müəssisələrdə mütləq vaxtaşırı yoxlamalar aparılmalı, istehsal nümunələrindən götürülüb laborator analizləri aparılmalı, təhlükəli maddələr aşkar olunarsa və ya qatqılarla bağlı normadan kənara çıxmalar müəyyən olunacaqsa, satışda və anbarlarda olan məhsullar geri çağırılmalı, ictimaiyyətin gözü önündə və KİV-lərin iştiraki ilə məhv edilməlidir. Bu istək və tələblərlə AİB tərəfindən Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə, Baş Prokurorluğa, Daxili İşlər Nazirliyinə, Dövlət Gömrük Komitəsinə, Azərbaycan Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinə rəsmi müraciətlər edilib”.