2020-də Azərbaycanda aqrar sığorta tətbiq olunacaq

Azərbaycanda uzun illərdən bəri gözlənilən dövlət dəstəkli aqrar sığorta mexanizminin işə düşməsi istiqamətində növbəti mühüm addım atılıb. Belə ki, ölkə prezidenti avqustun 19-da "Aqrar sığorta haqqında” Qanunun tətbiqi, həmçinin Aqrar Sığorta Fondunun yaradılmasını nəzərdə tutan fərman imzalayıb.

Fərmana əsasən yaradılan fond qeyri-kommersiya hüquqi şəxs olmaqla,  "Aqrar sığorta haqqında” Qanunun 8.2-ci maddəsinə uyğun olaraq Azərbaycanda aqrar sığorta sisteminin təşkilini, inkişafını və dayanıqlılığını, habelə idarəedici qurumun formalaşdırılmasını təmin və onun fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirəcək.

Nazirlər Kabineti Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi və Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatasının təklifləri əsasında fondun nizamnaməsini təsdiq etməli, dövlət büdcəsində kənd təsərrüfatında islahatlar üçün nəzərdə tutulmuş vəsaitlər hesabına fondun ilkin nizamnamə kapitalının formalaşdırılmasını, habelə 2020-ci və 2021-ci illərin dövlət büdcələrinin layihələrində fondun nizamnamə kapitalının artırılması məqsədilə müvafiq olaraq 5 000 000 (beş milyon) və 3 000 000 (üç milyon) manat vəsaitin nəzərdə tutulmasını təmin etməlidir.   Fondun ilkin nizamnamə kapitalı 1 000 000 (bir milyon) manatdır və dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına formalaşır.

Fondda ictimai əsaslarla fəaliyyət göstərən və 5 üzvdən ( 2nəfər KTN, 1 nəfər Maliyyə Nazirliyi, 1 nəfər MBNP, 1 nəfər isə fermerlər assosiasiyasından) ibarət Himayəçilik Şurasına KTN nümayəndəsi rəhbərlik edəcək.

Qeyd edək ki, Azərbaycanda aqrar sığortanın dövlət-özəl əməkdaşlığına əsaslanan Türkiyə modeli - TARSİM-ə yaxın model tətbiq olunacaq.  Qanun aqrar sahədə risklərin müştərək sığorta mexanizmi vasitəsilə sığortalanması ilə bağlı münasibətləri tənzimləyir, aqrar sığortanın hüquqi, iqtisadi və təşkilati əsaslarını müəyyən edir. Qanuna əsasən, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçıları aqrar sığorta predmetləri üzrə təbiət hadisələri, o cümlədən təbii fəlakətlər, yanğın, qəzalar, yoluxucu xəstəliklər və zəhərlənmələr, vəhşi heyvanların hücumu və xüsusi təhlükəli ziyanvericilərin yayılması və hücumu və nəhayət, üçüncü şəxslərin hərəkətləri kimi risklərin bir və yaxud bir neçəsindən sığorta qaydalarına əsasən sığortalanır.

İlkin mərhələdə aqrar istehsalçıların sığorta haqqının 50 faizini dövlət ödəyəcək. Bu, məhsuldan asılı olaraq dəyişə biləcək. Aqrar Sığorta Fondunun ilkin nizamnamə kapitalı olaraq KTN mütəxəssisləri 9 milyon manatın tələb olunduğunu bildirmişdilər. Belə ki, bu sahədə subsidiyalaşdırma üçün 1-ci il 8,5 milyon manat, 2-ci il 10 milyon manat, növbəti illərdə 12,5-13 milyon manat vəsait lazım olacağı proqnozlaşdırılır. Aqrar sığorta mexanizminin tam gücü ilə işləyəcəyi 10-cu ildən sonra isə həmin məbləğ azalacaq. Çünki bu növ sığorta özünü maliyyə cəhətdən təmin edəcək.

Vüqar Bayramov: "Fermer təsərrüfatları davamlı inkişaf  imkanı qazanacaqlar”

İqtisadçı-ekspert, İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri Vüqar Bayramovun "Yeni Müsavat”a dediyinə görə, ASF-nin yaradılması dövlətin aqrar sektora yeni dəstək mexanizminin işə salınması deməkdir: "Nəzərə alsaq ki, 2014-cü ildən bəri əsas prioritet olan kənd təsərrüfatında sığorta sisteminin olmaması bir çox hallarda aqrar istehsalçıların zərərə düşməsinə gətirib çıxarırdı, bu zaman aqrar sığortanın nə qədər vacib olduğunu görə bilərik. Aqrar sığorta mexanizminin yaradılması həm fermer təsərrüfatlarının davamlı inkişafına təkan verəcək, həm də aqrar istehsalçıların maliyyə əldə etmələrini asanlaşdıracaq. Sirr deyil ki, bu gün Azərbaycanda aqrar istehsalçıların maliyyə resurslarına çıxışı çox məhduddur. Bunun da əsas səbəblərindən biri aqrar sığortanın olmamasıdır. Sığortalanmayan  təsərrüfatı heç bir bank risk edib girov kimi qəbul etmir. Çünki bu halda onsuz da risklərin yüksək olduğu bir sahə olan aqrar sahəyə verilən kreditin geri qaytarılmaması ehtimalı çox yüksək olur. Dövlət dəstəkli aqrar sığorta mexanizminin olması fermerlərə imkan verəcək ki, öz təsərrüfatlarını girov qoymaqla əlverişli şərtlərlə kredit əldə edə bilsinlər”.

 Nazirlik: "Müştərək sığorta mexanizmi yaradılacaq”

V.Bayramovun sözlərinə görə, aqrar sığorta həm də fermerlərin müxtəlif hadisələr üzündən düşdükləri zərərin qarşılanmasına imkan verəcək ki, bu da təsərrüfatların inkişafı baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən verilən məlumata görə, aqrar sığorta mexanizmi Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin rəhbərlik etdiyi, Maliyyə, İqtisadiyyat, Ədliyyə nazirlikləri, Maliyyə Bazarlarına Nəzarət Palatası, Əmlak Məsələləri Dövlət Komitəsi nümayəndələrinin də daxil olduğu işçi qrup tərəfindən hazırlanıb: "Dünyada mövcud olan aqrar sığorta modelləri araşdırılaraq, mütərəqqi kənd təsərrüfatı sığortası sistemi olan ABŞ, Kanada, İspaniya, Türkiyə, İsrailin bu sahədə təcrübəsi öyrənilib. Ölkələrin kənd təsərrüfatı mütəxəssislərin görüş və səfərləri, əldə edilmiş razılıqlar, təcrübə mübadilələri bu sahədə mövcud sistemləri dərinliklə öyrənməyə imkan verib. Həmin modellərin üstün və zəif cəhətləri araşdırılaraq, Azərbaycan üçün dövlət-özəl tərəfdaşlığını əsas tutan model hazırlanıb”.

Yeni qanun kənd təsərrüfatı sığortası fəaliyyətinin əsaslarının müəyyən edilməsinə, Aqrar Sığorta Fondunun fəaliyyətə başlamasına, dövlət-özəl tərəfdaşlığının təmin edilməsinə, kənd təsərrüfatı sığortasının qabaqcıl təcrübə əsasında həyata keçirilməsinə, kənd təsərrüfatı sığortası üzrə ekspertlər institutunun yaradılmasına, kənd təsərrüfatı sığortası üzrə statistik məlumatları özündə cəmləşdirən elektron informasiya sisteminin qurulmasına, kənd təsərrüfatı sığortası mexanizmində mütərəqqi təcrübəyə malik olan ölkələrin təcrübəsinin daha da yaxından öyrənilməsi və ölkədə olan kənd təsərrüfatı risklərinin təkrarsığortalanması üçün beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsinə, stabil və təhlükəsiz kənd təsərrüfatı sığortası mexanizminin formalaşması üçün münbit zəminin formalaşmasına xidmət edəcək: "Azərbaycan Respublikası Prezidentinin tapşırıqlarına əsasən bu mexanizmin həyata keçirilməsi üçün görüləcək işlər müəyyən edilib. Yeni sığorta mexanizmi Azərbaycanda ilk dəfə olaraq, müştərək sığorta sisteminin yaradılmasını nəzərdə tutur. Müştərək sığorta sistemi sığortaçıların birgə vəsaitləri ilə özlərini sığorta etdirməsidir. Sığorta şirkətlərinin etdiyi sığortadan fərqli olaraq, bu sistemdə heç bir sığorta hadisəsi baş vermədikdə yığılmış vəsaitlər silinmir və növbəti ilə saxlanılır. Üstəlik, dövlət sığorta vəsaitinin müəyyən edilən faizi həcmində sığorta edilənlərə subsidiya ayıracaq. Təkrarsığorta siyasəti və sığorta risklərinin düzgün qiymətləndirilməsi nəticəsində bu sahədə dayanıqlı və effektiv fəaliyyət təmin ediləcək, katastrofik fəlakətlər zamanı dövlət büdcəsinin artıq yüklənməsinin qarşısı alınacaq”.

Nazirlik bildirir ki, bu tədbirlər çərçivəsində etibarlı kənd təsərrüfatı sığortası mexanizminin  tətbiqi qeyri-neft sektorunda ÜDM-in artırılması ilə yanaşı, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasına və aqrar sektorun investisiya cəlbediciliyinin yüksəlməsinə də müsbət təsir göstərmək imkanına malikdir. Nəticədə yeni aqrar sığorta sisteminin tətbiqi kənd təsərrüfatı istehsalının davamlılığının təmin edilməsinə yönəlib.

Yeni mexanizmdə Aqrar Sığorta Fondunun yanında sığorta şirkətlərinin təsisçiliyi ilə idarəedici qurumun yaradılması nəzərdə tutulub. İdarəedici şirkətin əsas funksiyası fondun icra səlahiyyətlərini həyata keçirmək, sığorta müqavilələri satmaq, sığorta hadisələrini tənzimləmək, elektron informasiya sisteminin hazırlanması və dəstəklənməsini təşkil etmək, müstəqil ekspertlər hazırlamaq və onlarla işi qurmaqdır.

Yeni sığorta mexanizmi 2020-ci ildən etibarən işə salınacaq.

"Yeni Müsavat”