Deputat növbədənkənar seçki qərarı belə şərh edib- Əsas səbəbləri

Demokratik.Az Teleqraf.com-a istinadən BAXCP sədri Qüdrət Həsənquliyevlə müsahibəni təqdim edir:

- Qüdrət bəy, Prezident İlham Əliyev Azərbaycanda növbədənkənar seçkilərin keçirilməsi haqda sərəncam imzaladı. 2018-ci il aprelin 11-də növbəti prezident seçkiləri təyin olundu. Bu qərarı necə şərh edirsiniz?

- Düşünürəm ki, belə bir qərarın verilməsində bir neçə faktor rol oynayıb. Yəni bir yox, bir neçə səbəblər toplusu var. Bu, ilk növbədə ona görə zəruri idi ki, 2025-ci ildə prezident seçkiləri ilə parlament seçkiləri üst-üstə düşə bilərdi. Bu seçkilərin biri 6 ay qabağa çəkilməli idi ki, növbəti parlament və prezident seçkiləri üst-üstə düşməsin. Bu, zəruri idi və görünür, prezident parlamentin deyil, öz səlahiyyət müddətini 6 ay azaldıb.

İkinci mühüm məsələ Dağlıq Qarabağla bağlıdır. Bildiyiniz kimi, son zamanlar bu istiqamətdə Azərbaycan tərəfinin israrlı və təkidli mövqeyi nəticəsində danışıqlar prosesi yenidən bərpa olunub. Rusiya və onun müttəfiqi Ermənistanda eyni vaxtda prezident seçkiləri keçirilir və siyasi hakimiyyət yenidən formalaşır. Azərbaycanda seçkilər payızda keçirilirdi və payıza qədər heç bir iqtidar taleyüklü problemlə əlaqəli riskli qərarlar qəbul etməzdi. Bu səbəbdən də Azərbaycanın mövqeyi bu istiqamətdə zəif görsənirdi. Odur ki, Rusiya və Ermənistanla eyni vaxtda yeni seçkilər keçirmək, yeni dövrə başlamaq faktoru da qərarın verilməsində rol oynaya bilər.

Beləcə Azərbaycanda seçkilər önə çəkilir və təqribən eyni vaxtda hər üç dövlətdə seçkilər keçirilir. Bunu zəruri edən səbəblərdən biri də odur ki, 2016-cı ilin Aprel döyüşündən sonra Azərbaycan Ermənistandan tələb edirdi ki, İrəvan konstruktiv mövqe sərgiləsin və problem həllini tapsın. Ermənistan isə daha üstün mövqe əldə etmək, nəzarətində olan torpaqların kiçik hissəsini itirməklə Azərbaycanı məcbur etmək istəyirdi ki, Bakı müşahidə missiyasının gücləndirilməsinə razılıq versin. Bununla da Ermənistan həm işğalçı ordunun təhlükəsizliyini təmin etmək, həm Dağlıq Qarabağda ermənilərin məskunlaşdırılması siyasətini davam etdirmək, həm də problemin həll edilməmiş qalmasını təmin etmək istəyirdi.

Azərbaycan xalqı da hökumətdən tələb edir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli istiqamətində ciddi addımlar atılsın. Biz bundan sonra 25 il danışıqlar apara bilmərik. Doğrudur, iqtidar bəyan edir ki, biz Dağlıq Qarabağ üzərində suveren hüquqlarımızı bərpa edəcəyik. Amma bunun neçənci ildə bərpa ediləcəyi haqda konkret bilgi yoxdur. Bu tip suallar açıqdır və xalq da problemin həllini istəyir. Odur ki, iqtidar ciddi qərarlar qəbul etməlidir. Düşünürəm ki, iqtidar Dağlıq Qarabağ problemi istiqamətində daha qətiyyətli mövqe sərgiləsin deyə, prezident seçkilərinin Rusiya və Ermənistandakı seçkilərlə eyni anda keçirilməsi əhəmiyyət daşıyır. Ola bilsin ki, seçkilər haqqında qərarı şərtləndirən faktorlardan biri də bununla bağlıdır.

Digər bir səbəb kimi deyim ki, Rusiyada 2 milyona yaxın azərbaycanlı yaşayır, Rusiya Azərbaycanın qonşusudur. Oradakı azərbaycanlılar pul qazanır və Azərbaycana göndərirlər. Başqa sözlə, Rusiyadakı proseslər Azərbaycana təsirsiz ötüşmür. ABŞ iddia edir ki, Rusiya ABŞ-dakı son prezident seçkilərinə müdaxilə edib. Hazırda Rusiyada prezident seçkiləridir və hamı bunun əksini gözləyir, düşünür ki, ABŞ kimi dövlət bunu cavabsız qoymayacaq və Rusiyadakı seçkilərə müdaxilə edə bilər.

Bütünlüklə Rusiya siyasi elitası üzvlərinin ABŞ tərəfindən sanksiyalar siyahısına salınması rus cəmiyyətində çalxalanmaya səbəb olub. Hələlik Rusiya elitasında təmsil olunan şəxslərin adı qara siyahıya salınıb. Bundan sonra isə sanksiyaların tətbiqi məsələsi gündəmə gələcək. Sanksiyaların tətbiqi isə daha ciddi nəticələr doğuracaq. Rusiyada sabitliyin pozulma ehtimalı var. Bu o demək deyil ki, ABŞ oradakı sabitliyi pozacaq və gərginlik yarada biləcək, amma bu ehtimal var. Düşünürəm ki, bu məqam da növbədənkənar prezident seçkiləri haqda qərar qəbul edilərkən nəzərə alınıb.

Qeyd edim ki, bizdə baş verən proseslərə təsir etmək gücündə olacaq digər mühüm hadisə Türkiyə ilə bağlıdır. Türkiyə böyük dövlətlərlə, hətta Suriya mövzusunda müttəfiq saydığı Rusiya və İranla razılaşmadan Suriyaya daxil olaraq sərhədləri boyunca terrorçulara qarşı əməliyyata başlayıb. Mən heç ABŞ və Avropa Birliyini nəzərə almıram. Bu dövlətlərin hər biri Türkiyədən narazı qalıblar. Müharibəni başlamaq çox asan, başa çatdırmaq isə olduqca çətindir. Böyük dövlətlərin razılığı olmadan Türkiyə bu addımı atıb və görürsünüz ki, hələ də türk ordusu Afrini tam təmizləyə bilmir, ordunun itkiləri artır. Qarşıdakı aylarda Türkiyədə durum necə olacaq, Türkiyə bu müharibəni nə qədər aparmaq gücündədir, iqtisadiyyat buna davam gətirəcəkmi, böyük dövlətlərin atacağı addım necə olacaq, siyasi sabitlik pozula bilərmi məsələləri açıq qalmaqla yanaşı, həm də risklidir.

Üstəlik, Türkiyədə baş verən proseslər də Azərbaycana ciddi təsir edir. Rusiya və Türkiyə müəyyən mənada Azərbaycana yaxın dövlətlərdir. Fikrimcə, bu faktorlar da növbədənkənar seçkilərin keçirilməsi haqqında qərarın qəbulunda rol oynayıb.

Mənim qiymətləndirməmə görə, sonuncu arqument o ola bilər ki, Qərbin müəyyən dairələri Azərbaycandakı seçkilərə müdaxilə etmək haqqında müəyyən planlar qura bilərdilər. Amma seçkilərin 6 ay önə çəkilməsi bu destruktiv qüvvələrin hazırlıq işlərini poza bilərdi.

Məncə, sadaladığım faktorlar erkən seçkilərin keçirilməsini şərtləndirib. Ancaq hansı faktorun burada daha çox təsiri olması o qədər də önəmli deyil. Birinin çox, birinin az təsirli olmasından asılı olmayaraq, düşünürəm ki, bu faktorların hər birinin erkən seçkilərin keçirilməsində rolu olub.

- Bu qərarın ölkədaxili siyasətə hansı təsirləri olacaq?

- Normalda seçkilərə bir il qalmış istənilən ölkədə siyasi proseslər başlayır. Azərbaycanda da bütün siyasi təşkilatlar bilirdilər ki, 2018-ci il ölkədə seçkilər ilidir. Yəni seçkilərin altı ay tez və ya gec keçirilməsi heç nəyi dəyişmir. Bu baxımdan desəm ki, qərar siyasi təşkilatlara tam təsirsiz olub, doğru olmazdı. Məsələn, biz qurultayımızı mayın sonu və ya iyunun birinci yarısında keçirməyi planlaşdırırdıq. Artıq rayonlarda konfranslara hazırlıqlar başlamışdı. Martın 1-dən konfranslar keçiriləcəkdi. Ancaq indi biz seçkilərə qurultay keçirmədən getmək məcburiyyətindəyik.

- Yəni sizə də təsir edib...

- Əlbəttə. Mən dedim ki, müəyyən təsirləri var. Amma ümumən, qlobal götürdükdə partiyaların hamısı bilirdi ki, bu il seçki ilidir və hamısı da seçkiyə hazırlaşırdı. Yəni seçkilərin 6 ay önə çəkilməsinin partiyaların işini tam pozduğu haqda fikirləri qəbul etmirəm. Təşkilati baxımdan bizim partiya qurultayını elan etmişdi, qurultaya hazırlıq üzrə Təşkilat Komitəsi yaratmışdı. Ancaq yəqin ki, indi qurultayı keçirə bilməyəcəyik və Ali Məclis toplanaraq buna münasibət bildirəcək.

- Yəni bu qərar heç bir halda ölkədaxili siyasi amillərlə bağlı deyil?

- Yox. Mən hesab edirəm ki, yuxarıda sadaladıqlarımın hamısı xarici faktorlardır. Düşünürəm ki, xarici faktorlar əsas rol oynayıb və nəticədə prezident növbədənkənar seçkilərin vaxtını elan etdi. Bildiyiniz kimi, növbədənkənar seçkilərlə bağlı mən məsələ qaldırmışdım, sonra başqa siyasətçilər də qaldırdı. Amma YAP rəsmiləri qeyd edirdilər ki, seçkilər vaxtında keçiriləcək. Lakin zaman və şərait də diktə etdi ki, növbədənkənar seçkilər keçirilsin.

- Siz namizədliyinizi irəli sürəcəksiniz, yoxsa vahid namizəd ideyasını daha vacib hesab edirsiniz?

- Təxminən fevralın 9-dan sonra seçkilərə 60 gün qalacaq. Bu o deməkdir ki, seçkilərə 60 gün qalmış seçki prosesi elan olunmalıdır. Yəqin ki, yaxın günlərdə MSK təqvim planını təsdiq etməli, namizədlərin irəli sürülməsi başlamalıdır. Düşünürəm ki, bir həftə ərzində seçki platforması və hakimiyyətə münasibəti bizim partiya ilə yaxın olan partiyalarla danışıqlar aparacağıq. Yaxın 10 gün ərzində partiyamızın seçkilərə öz namizədi ilə gedəcəyi və ya başqa namizədi dəstəkləyəcəyini elan edəcəyik. Sözün doğrusu, bizim partiya vahid namizəd məsələsində güzəştə getməyə hazırdır. Çalışacağıq ki, daha çox partiya bir araya gələ bilsin. Tam səmimi deyirəm ki, Azərbaycanın güclü müxalifətə ehtiyacı var. Onsuz da iqtidar kifayət qədər güclüdür. Müxalifətin güclü olması vacibdir və bunun üçün də müxalif partiyalar bir araya gəlməlidir. Buna da nail olmaq üçün partiyalar güzəştə getməyi bacarmalıdır.

- Siz parlamentdə təmsil olunan partiyaların vahid namizədi ideyasını irəli sürürsünüz?

- Yox. Mənim parlament partiyaları ilə də danışıqlarım olacaq. Amma parlamentdən kənar və mövqeləri bizə yaxın partiyalarla da bu istiqamətdə danışıqlarımız olacaq.

- Müsavat Partiyası namizədini elan edib, Milli Şuranın mövqeyi hələlik aydın deyil. Bu mənada parlamentdən kənar müxalifətin bu prosesdə iştirakını necə görürsünüz?

- Milli Şuradan söhbət gedirsə, Əli Kərimlinin seçkilərə girməsi az ehtimal olunur. Cəmil Həsənli olsa, onun namizədliyi üzərində dayanılacaq. Özü seçkiyə daxil olsa, kampaniyanın hansısa mərhələsində geri çəkiləcək...