İngiltərədə zaminə buraxılan Zamirəni nə gözləyir?

  • 08 noy 2018, 19:11

Britaniya qanunlarından ilginc detallar

Azərbaycan Beynəlxalq Bankının İdarə Heyətinin hazırda həbsdə olan sabiq sədri Cahangir Hacıyevin həyat yoldaşı Zamirə Hacıyeva Londonda məhkəmənin qərarı ilə müəyyən ödəniş müqabilində zaminə buraxılıb.

"Report"un London bürosu xəbər verir ki, Böyük Britaniyanın Kral Ədalət Məhkəməsinin bu gün keçirilən iclasında qəbul olunan qərarla Zamirə Hacıyeva hər gün 09.00-dan günorta saatlarınadək polis bölməsinə baş çəkməlidir, axşam 21.00-dan səhər 06.00-dək evdən bayıra çıxa bilməz. Bundan başqa, məhkəmə qərarına əsasən Z.Hacıyevanın pasportu polisdə saxlanılacaq".

Musavat.com mövzunun aktuallığını nəzərə alaraq, İngiltərədə zaminə buraxılmanın şərtlərini araşdırıb. İngiltərədə bu və ya digər səbəbdən həbs olunan qeyri ölkə vətəndaşı üçün hüquqi baxımdan atılacaq bir neçə addım var:

1.Yüksək Miqrasiya Məmuruna bağışlanma üçün müraciət edilir. Müraciətdə həbs edilən şəxsin düşdüyü situasiyanın əsaslandırılması şərti ilə azadlığa buraxılması xahiş edilir. Sözügedən prosedur sadə situasiyalar üçün keçərlidir. Hansı ki, bu situasiyalarda saxlanılan şəxsin saxlanılmasının qeyri-qanuni olması ilə bağlı əsaslı dəlillər olur.

2.Yüksək İmmiqrasiya Məmuruna (CİO) müraciət edərək, sizin zaminə buraxılmanız üçün pul ödəyəcək şəxslərin (qohumlar, ailə, tanışlar) olması ilə bağlı məlumat verirsiz. Bu zaman sizə zamin duran şəxslər vətəndaşlıqları, maddi durumları, işləri ilə bağlı məlumat verməlidilər.

3. Hər iki müraciət rədd edilibsə, bu zaman İmmiqrasiya Tribunalına girov qarşılığında bağışlanma üçün müraciət etmək şərtdir. Bunun üçün xüsusi prosedur mövcuddur. Bu, xüsusi B1 formasının doldurulması və təhvili əsasında baş verir ki, buna da digər sənədlər daxil edilib. Sözügedən prosedur saxlanılanın, onun şahidlərinin (sponsorunun) və vəkilinin məhkəmədə iştirakını mütləq şərt kimi qoyur.

Ümumiyyətlə, Böyük Britaniyada həbsə əsas olduğu halda, təqsirləndirilən şəxsin azadlığa buraxılması, bail institutunun tətbiqi kimi xarakterizə edilir. Bu institutun çərçivələri daxilində iki hal mövcuddur: 1. Şərtsiz azadlığa buraxılma (unconditional bail) – bu halda polis və ya məhkəmə hər hansı əlavə şərlərə ehtiyac olmadan şəxsi azadlığa buraxır;

2. Şərti azadlığa buraxılma (conditional bail) – bu halda real həbsin dəyişdirilməsi müəyyən şərtlərlə müşayiət olunur. Şərtlər "pozitiv” ola bilər – girov qoyma, zəmanət təqdim etmə və ya müəyyən edilmiş ərazi hüdudlarından kənara çıxmama. Qeyd etmək lazımdır ki, "şərti pozitiv” bail-in girov qarşılığında tətbiqi xüsusi əsaslandırmalar tələb edir. Ona görə də digər variantlarla müqayisədə tez-tez tətbiq olunmur.

Hazırda bail institutu 1976-cı il qanunları əsasında həyata keçirilir. Sözügedən qanunda qeyd olunub: "Şəxs qanunla nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, azadlıq hüququna malikdir”. Bunu belə anlamaq lazımdır ki, saxlanma məsələsinə dair zaminə buraxılma qərarı qəbul edilərkən, müəyyən şərtlər altında və ya bu şərtlər olmadan bir şəxsin azad edilməsi nəzərdə tutulur və müəyyən istisnalar olmaqla, müvafiq əsaslar olduqda faktiki həbsdir. Başqa sözlə, İngiltərənin Cinayət prosedurunda, hər bir konkret halda girov institutunun istifadəsi prinsipi etibarlıdır və ancaq təkzib olunduğu halda həbs məsələsi gündəmə gəlir. Bununla belə, sözügedən prezumpsiya heç də həmişə qüvvəsində olmur. 1994-cü il tarixli "Cəza ədaləti və ictimai qaydanın vəziyyəti haqqında" qanuna əsasən, əvvəlcədən törədilmiş cinayətə görə bu cinayətin törədilməsi zamanı iddia ərizəsi ilə təqsirləndirilən şəxsə girov institutunun artıq tətbiq olunduğu hallarda etibarsızdır. Əlavə olaraq, 1994-cü il tarixli Qanunda əvvəlcədən qətl və ya təcavüzə görə məhkum edilmiş şəxslərə bu qurumun tətbiqi açıq şəkildə qadağan edilmişdir.

1994-cü il tarixli Qanuna uyğun olmayan digər hallarda təqsirləndirilən şəxsin azad edilməsindən imtina edilə bilər:

- əgər onun gizlənəcəyi ilə bağlı bir şübhə varsa;
- şahidlərə təzyiq göstərə biləcəyi barədə dəlil varsa;
- təqsirləndirilənləri qorumaq üçün həbs olunduqda.
- həbs birbaşa təqsirləndirilən şəxsin müdafiəsi üçün lazımdırsa.

Girovun tətbiqi haqqında qərarı məhkəmə və polis (polisin məhkəmə qərarı olmadan həbsdə saxlanması şərti ilə) verə bilər. Sonuncular eyni zamanda sərbəst buraxılma şəraitini müəyyənləşdirə bilər. Bundan əlavə, məhkəmə, şəxsin faktiki olaraq saxlanmadığı halda, həbs qətimkan tədbiri verərək, polisin qarşısına çıxaraq, həmin şəxsin dərhal azad edilməsi üçün əvvəlcədən şərt qoymalıdır. Belə bir vəziyyətdə, həbs qərarı icra edən polis, yəni, əslində bir insanı həbs edərkən, dərhal həbsdə olan şəxsin avtomatik sərbəst buraxılmasına səbəb olan qaydada göstərilən bütün şərtləri yerinə yetirməyi təklif edir. Bu, həbs qərarı çıxanda şərti azadlığa əsaslanmanı özündə əks etdirir.

Girovluq institutunun ayrı bir şəkildə həyata keçirilməsi zəmanətdir. Məhkəmənin ilk tələbi ilə təqsirləndirilən şəxsin görünüşünü icra edən zəmanətçilər öhdəliyin pozulması halında ödədiyi müəyyən məbləğdə onun icrasını təmin edirlər. Şübhəli və onun zəmanətçiləri arasında belə bir öhdəlikdən yaranan hüquq münasibətləri, ingilis hüquqşünasları tərəfindən "dostluq xahişi" adlandır.

Təqsirçilər, zəmanət əsirləri kimi, hətta heç bir səbəb olmadan öhdəliklərini yerinə yetirə bilməyəcəklər. Təqsirləndirilən şəxs yalnız məhkəməyə gəlməsini təmin etmək məqsədi ilə saxlanılır və buna görə girov və ya əvəz girov bütün cinayətlərin təqsirləndirilən şəxslərinə tətbiq edilir, ən ciddi halları istisna etmir. Bununla belə, zəmanət olduqda, zəmanətçilər tərəfindən öhdəliyin yerinə yetirilməsini təmin edən məbləğin miqdarı çox vacibdir. İngilis qanununa əsasən bu məbləğin müəyyən edilməsi tamamilə həddindən artıq yüksək məbləğlərin toplanmasını qadağan edən 1689 saylı Qanunun qeyri-müəyyən bir maddəsi ilə məhdudlaşan hakimlərin təqdirindən tamamilə asılıdır. Qarantiya məsələsinin həllini və öhdəlikləri üzrə təminatın məbləğini həll edərkən, İngilis qanunvericiliyi hakimlərin ittihamın təbiətini və cinayətə dair sübutların, habelə cinayətin cəzasını deyil, zəmanətçilərin "sağlamlığını" nəzərə almasını tələb edir. Zəmanətçilər məhkəmə tələblərini onların bütövlüyü baxımından təmin etməlidirlər. Zəmanətlər kifayət qədər təmin edilməlidir, yəni zəmanətin məbləğini ödəyə bilməsi və öz vəsaitləri ilə əlaqədar vəsatət verə bilməsi üçün.

Bir şəxs tərəfindən "şərti girov" tətbiq edilərkən onun azad edilməsinin şərtlərinin pozulması həm maddi, həm də prosessual nəticələrə malikdir. Hər şeydən əvvəl, belə pozuntu həmişə müstəqil cinayət kimi hesab olunur. Prosessual nəticələrə gəldikdə, onların hücumları girov təşkilatının müxtəlifliyindən asılıdır: bu mənada azadlıq şərtlərini yerinə yetirmədikdə, azadlığa buraxılması və əsl həbs olunması barədə qərarın ləğv edilməsi imkanını nəzərdə tutan variantdan fərqlənir və belə bir imkanı təmin etmir. İnstitutun girovunun xüsusi bir variantının istifadəsi bir şəxsin azad edilməsinə dair qərar qəbul edildikdə və 1994-cü ildən ("Cəza Ədliyyə və Cəmiyyət Təşkilatı haqqında" Qanun) tətbiq edildikdən sonra, polis həm birinci, həm də ikinci variantları girovdan istifadə etmək hüququna malikdir. Əlavə olaraq, 1994-cü il tarixli Qanunda Kral Prokurorluğuna məhkəməyə və ya polisə müraciət etmək hüququ verilib. Ərizə məhkəmə və ya polis tərəfindən baxılır və şübhəli və ya şübhəlinin sərbəst buraxılması və əsl həbsi barədə qərarın ləğvi ilə nəticələnə bilər.

Əgər bir şübhəli xarici rəsmi və ya ailələri, sərvətlərinin qanuni mənbəyini göstərə bilmirsə, Milli Cinayətkarlıq Agentliyi onların mülkünü ələ keçirmək üçün Ali Məhkəməyə müraciət edə bilər.

Sevinc TELMANQIZI /musavat.com/

Oxşar xəbərlər