Amerika Türkiyə sərhədində “Kürdüstan” dövləti yaradır
Tanınmış politoloq: "Qorxulu tendensiyadır, dünya
üçün təhlükədir; bu, ABŞ-la razılaşdırılıb”
Şimali İraq Kürd Muxtariyyətinin rəhbəri Məsud Bərzani Almaniya Xarici İşlər
naziri Ziqmar Qabriellə birgə keçirilən mətbuat konfransında Kürdüstanın müstəqilliyi
üçün referendum keçirilməsinə qərar verdiklərini bəyan edib. Kürd lider
referendum tarixinin müəyyən edilməsi və müvafiq hazırlıqların aparılması üçün
komissiya yaradılması işlərinə başlanıldığını bildirib:
"Bu qərarımızı tənqid edənlər hələ ki, referendumun nə demək olduğunu
anlamayıblar. Referendum prosesi zamanı Bağdad başda olmaqla, bütün lazımi tərəflərlə
əlaqədə olacağıq. Zorakılığa meyl edilməyəcək”.
Bərzaninin bu bəyanatı verdiyi gün Vaşinqton bəyan edib ki, ABŞ Şimali İraq
Kürd Muxtariyyətinə 300 milyon dollar dəyərində silah, sursat yardım edəcək.
Baş verənləri və Kürdüstan dövlətinin elan edilməsinin bölgəni necə etkiləyəcəyini
şərh edən politoloq Qabil Hüseynli "Yeni Müsavat”a bildirdi ki, hələ Barak
Obama hakimiyyəti zamanında vitse-prezident Co Bayden Kürdüstanın müstəqilliyi
barədə açıq şəkildə vəd vermişdi. Bu da mediada geniş əks-səda doğurmuşdu,
Türkiyənin və rəsmi Bağdadın etirazına səbəb olmuşdu. Son proseslər isə onu
göstərir ki, məsələ artıq çox ciddiləşib: "Artıq Məsud Bərzani şimali İraq ərazilərində
müstəqilik referendumu keçirmək istəyir. Bu, məncə, ABŞ-la razılaşdırılıb. Üstəlik
bir sıra mühüm Avropa dövlətləri ilə də razılışadırıldığını söyləmək olar.
Almaniya ilə Türkiyə arasında münasibətlər son zamanlar xeyli pisləşib.
Hollandiya və Avstriya ilə də münasibətlər yaxşı deyil. ABŞ-la da AKP iqtidarı
münasibətləri korlayıb. Münasibətlərin pisləşməsinə gediləndə sanki bunun aqibəti
haqqında düşünülməyib. Nəzərə almaq lazım idi ki, bu bölgənin taleyində
ruslardan çox rol oynayan dövlətlər var və bu dövlətlər Türkiyə üçün ciddi
problemlər yarada bilər. İndi həmin problemlərin yaradılmasına başlayıblar”.
Politoloq dedi ki, Türkiyənin sərhədində müstəqil kürd dövlətinin
yaradılmasının ən ciddi zərbəsi Türkiyəyə dəyə bilər. Türkiyənin şərq bölgələrində
kompakt yaşayan kürdlər gələcəkdə həmin müstəqil kürd dövlətinə birləşmək üçün
hərəkətə keçə bilərlər: "Kürdüstan dövlətinin yaradılması bölgəni çox ciddi təlatümlərə
gətirəcək. Müstəqil kürd dövlətinin yaradılması yaxın Şərqdə arzu olunan ideya
deyil, bu, separatçılıq hərəkəti kimi qarşılanacaq. Çünki yaxın Şərqdə ərazilərin
yenidən düzənləndirilməsi prosesinə başlanması ərəb dövlətlərinin hamısının, o
cümlədən də Türkiyənin, İranın ciddi etirazına səbəb olacaq. Bu, bir barıt çəlləyinə
bənzəyir və bu barıt çəlləyi ayrı-ayrı iri dövlətlərin əlində başqa dövlətlərə
qarşı, o cümlədən Türkiyəyə qarşı istifadə olunacaq.
Image result for Qabil Hüseynli
Bu məsələyə ABŞ hə deyə bilər, amma 26 ərəb dövlətinin heç biri, Türkiyə, İran
buna hə deməyəcək. Ona görə də bu məsələ ətrafında bölgədə böyük bir müharibə vəziyyəti
yarana bilər. İndi Ərdoğanın Trampla görüşü planlaşdırılır. O görüşdə yəqin ki,
Kürdüstan məsələsi öncəlik kəsb edən məsələ kimi müzakirə mövzusu olacaq. Yəqin
ki, Ərdoğan nəhayət Fətullah Gülən məsələsini deyil, Türkiyə üçün daha ciddi təhlükə
kəsb edən müstəqil kürd dövlətinin yaranması məsələsini ön plana çəkəcək".
Politoloq deyir ki, bölgədə yeni bir dövlətin yaranması bütün dövlətləri
çalxalayacaq, hətta dünya üçün yeni problemlər yaranacaq: "Olduqca qorxulu
tendensiyadır. Müstəqil kürd dövlətinin yaranması bölgədə yeni ittifaqların, məsələn,
Türkiyə-Səudiyyə Ərəbistanı-İraq-Misir ittifaqının yaranmasına gətirib çıxara
bilər. İraq hətta silahlı yolla müqavimət edəcək.
Kimlərsə düşünə bilər ki, ABŞ İraqın və digər adını çəkdiyim dövlətlərin
etirazını yatırdacaq. Ancaq bu, heç də asan məsələ deyil. ABŞ bölgədən xeyli
uzaqda yerləşən bir dövlətdir. Bölgədəki sadaladığım dövlətlərə təzyiq yolu
effektli yol olmaz. Təzyiqlə istənilən nəticəni almaq mümkün deyil. Təzyiq olsa
bütün bölgədə Suriyadan betər bir vəziyyət yarana bilər".
Etibar